کارگروه بررسی تاثیر متقابل یادگیری ماشین و آموزش دانشگاه صنعتی شریف

امروزه ابزارهای هوش مصنوعی، تولید و ویرایش محتوا، جستجو در پایگاه‌های داده و اینترنت و ترجمه ماشینی و برنامه‌نویسی در دسترس عموم قرار دارد و امکانات فوق‌العاده‌ای را در اختیار کاربران و طبعاً دانشجویان و مدرسین برای یافتن سریع‌تر اطلاعات و تهیه مستندات و یا حل مسائل و دسترسی به انبوه دانش انباشته بشری گذاشته است. نادیده گرفتن یا کتمان این واقعیت، عملاً محروم کردن خود از فناوری در دسترس است ولی باید متناسب با درسی که تدریس می‌‌شود و انتظاری که از دانشجو برای آموختن مطالب درسی می‌‌رود، شروط یا محدودیت‌های استفاده از این نوع ابزار را به صراحت در شروع نیم‌سال تحصیلی یا در شرح درس (Syllabus) گوشزد کرد تا هدف درس که همانا دانش‌افزایی و/یا مهارت‌اندوزی است به‌درستی تامین و یادگیری دانشجو نیز به‌درستی و بر اساس کار شخصی انجام‌شده ارزیابی گردد. همین‌طور انتظار می‌رود شیوه تدریس و محتوای دروس با توجه به امکاناتی که بدین‌سان برای هر مدرس و دانش‌پذیر فراهم شده است مورد بازنگری و به‌روزرسانی قرار گیرد زیرا آموزش باید متناسب با نیاز کنونی و آتی جامعه، واقعیت‌های اقتصادی، صنعتی و فرهنگی کشور و جهان و ابزار در دسترس دانشجویان و دانش‌آموختگان باشد. بر اساس رویه اکثر دانشگاه‌های معتبر دنیا که استفاده از ابزارهای «هوش مصنوعی مولد» (Generative Artificial Intelligence) را، که خود تولید متن و محتوا می‌‌کنند، کاملاً منع نکرده‌اند پیشنهاد می‌‌کنیم چند حالت زیر از سوی مدرسین (ترجیحاً پس از تصویب در دانشکده) برای هر درس تعیین و به‌موقع به دانشجویان اطلاع داده شود: (این موارد افزون بر آیین‌نامه موجود تقلب در مورد تمرین‌ها و پروژه‌های درسی است)

در این حالت، طبعاً هدف دریافت تکالیف یا پروژه‌های دانشجویی است که شخصاً توسط دانشجو تهیه شده است. همین‌طور، اگر در مورد استفاده از ابزار هوش مصنوعی چیزی گفته نشده باشد، فرض بر این است که به‌کارگیری آن ممنوع است.

در این حالت، دانشجو مجاز به استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی مولد است، ولی باید به‌کارگیری آن را حتماً اعلام کند و ترجیحاً بخش‌هایی که توسط ماشین تولید شده است را از بقیه متن با رنگ یا علامتی متمایز کند.

در این حالت، هدف این است که دانشجویان به کمک این ابزار (البته با ذکر منبع مورد استفاده) کیفیت تمرین‌ها و پروژه‌های خود را افزایش و یا بین یافته‌ها و پاسخ‌های خود و ماشین مقایسه انجام دهند و بدین ترتیب بیشتر بیاموزند و بر محدودیت‌ها یا توانمندی‌های ابزارهای ماشینی اشراف دقیق‌تری پیدا کنند.

به طور کلی، می‌توان نحوه استفاده از ابزار هوش مصنوعی مولد را به شکل زیر جمع‌بندی کرد:

1. در تکالیف، پروژه‌ها، تمرین‌های برنامه‌نویسی و ارائه‌های دروس، به‌کارگیری ابزارهای هوش مصنوعی مولد به‌طور پیش‌فرض غیرمجاز است و در صورت دادن مجوز به‌کارگیری، میزان و موارد استفاده باید توسط مدرس به‌طور دقیق مشخص شود.
2. از آن‌جاکه گزارش‌ها باید منعکس کننده کار انجام شده توسط دانشجو باشد و برای ارزیابی تسلط و میزان فعالیت دانشجو در موضوع مربوطه به‌کار گرفته می‌شود، کلیه کلیه پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها، گزارش‌های پیشرفت دکترا، گزارش‌های سمینار، گزارش‌های پیشرفت درسی انحصاراً توسط دانشجو و نه به کمک ابزار هوش مصنوعی تهیه شده باشد. البته نقل یا اقتباس از خروجی این ابزار، به صورت موردی و محدود و به شرط ذکر مرجع یا ابزار (داخل گیومه)، بلامانع است.
3. استفاده از ابزارهای مولد هوش مصنوعی در آماده کردن متن مستندات علمی و فنی و مقالات باید تابع قوانین موسسات معتبر علمی (نظیر IEEE) باشد.
4. توصیه می‌شود با توجه به اینکه ابزارهای هوش مصنوعی مولد به مرور زمان آموزش می‌بیند و ممکن است سوابق مکالمات و ایده‌های فنی و نوآوری‌های موجود در متون ارجاعی برای اصلاحات نگارشی و روان‌سازی زبان را به خاطر بسپارند و بعداً به دیگران عرضه کنند یا در پاسخ‌ها مورد استفاده یا استناد قرار دهند، از بارگذاری بخش‌های کلیدی و نوآورانه متون تالیفی پرهیز شود.

آین آداب‌نامه در شورای آموزش (۱۴۰۲/۰۸/۱۰)، شورای تحصیلات تکمیلی (۱۴۰۲/۰۹/۰۱) و هیئت رئیسه دانشگاه صنعتی شریف (۱۴۰۲/۰۹/۲۰) به تایید رسیده است.